Overige maatregelen
Ook kan één van de volgende maatregelen worden getroffen om uw woning of het pand energiezuiniger te maken.
Douchewater
Douchewater bestaat uit een mengsel van koud (onverwarmd) water en warm water. Er bestaan warmteterugwinsystemen (WTW-systemen) waarbij het koude water wordt voorverwarmd door het warme afvalwater dat door de doucheafvoer wordt afgevoerd. Met behulp van een warmtewisselaar die zich op de doucheafvoer bevindt, vindt de waardeoverdracht van het afvalwater op het koude toevoerwater plaats. Met dit principe waarvan verschillende systemen bestaan, kan een aardig rendement worden behaald en daarmee een besparing. Het aanbrengen van een WTW-unit voor douchewater is een relatief grote ingreep, die wellicht minder voor de hand liggend is voor toepassing in een bestaande situatie. Maar dit verschilt per situatie.
Ter onderbouwing een korte rekensom. Ervan uitgaande dat het koude water een temperatuur heeft van 10 graden en het warme douchewater een temperatuur heeft van 40 graden, moet het douchewater 30 graden worden verwarmd. Ervan uitgaande dat het afvalwater nog een temperatuur heeft van 30 graden en de WTW-unit een rendement heeft van 50% (het koude water wordt dan van 10 graden opgewarmd tot 20 graden), dan hoeft het douchewater nog maar 20 graden te worden verwarmd, een besparing van 33%. Deze berekening is weliswaar zeer indicatief, maar geeft toch een indruk van de energiebesparing die er behaald kan worden.
Een extra besparing kan worden bereikt door het aanbrengen en gebruiken van een douchewand of -gordijn. De warmte die het douchewater aan de doucheruimte afgeeft wordt vastgehouden, waardoor de doucheruimte warmer wordt en men het douchewater minder warm zal afstellen. Dit levert een directe besparing van warm water op.
Tochtwering
Directe energiebesparing kan worden bereikt door het aanpakken van tocht. Zowel tocht die komt door kieren van kozijnen, ramen en deuren, als tocht door kieren en gaten in bijvoorbeeld de kapconstructie. Door voorkomen en beperken van infiltratie, het onbedoeld "lekken" van het gebouw, kan al een behoorlijke comfortverbetering en milieuwinst worden geboekt. Het is zelfs zo dat isoleren zonder het dichten van tochtgaten en kieren, de verworven hogere isolatiewaarde voor een belangrijk deel teniet doet. Het aanpakken van dit probleem is daarom een voorwaarde wanneer men tot isoleren wenst over te gaan.
Tocht aanpakken houdt bijvoorbeeld in dat er goed wordt gekeken naar hoe ramen en deuren sluiten en hoe ze aansluiten op het kozijn. Soms is een pand scheefgezakt en zijn de kozijnen hierdoor ontwricht en/of vervormd, met als gevolg slecht sluitende en dus kierende ramen en deuren. In sommige gevallen kan dan worden volstaan met het licht bijschaven van bijvoorbeeld een raam, maar in andere gevallen is een grotere ingreep noodzakelijk. Afhankelijk van de monumentale waarde van de verschillende onderdelen zijn verschillende ingrepen denkbaar: van licht bijschaven tot het aanbrengen van geheel nieuwe ramen.
Ook het aanbrengen van tochtprofielen behoort in veel gevallen tot de mogelijkheden, mede afhankelijk van de monumentale waarde van de onderdelen. Het is van belang dat tochtprofielen ter beoordeling van de commissie Welstand & Erfgoed worden aangebracht.
De oorzaak van het scheefzakken van het pand moet altijd worden onderzocht en zo nodig worden weggenomen, ten behoeve van behoud van het pand en ter voorkoming van eventueel gevaarlijke situaties.
Het dichtzetten van kieren en gaten tussen verschillende constructieonderdelen moet met de juiste middelen en materialen gebeuren. Kieren tussen bijvoorbeeld een kozijn en gevel (-metselwerk) dienen te worden dichtgezet met een kalkspecie gebaseerd op de al in het pand toegepaste mortels (metsel- en voegmortel). Het toepassen van moderne vulmiddelen zoals kit en purschuim is niet toegestaan.
Ventilatie
Naast tochtwering is het bij het isoleren van een pand van belang dat er voldoende wordt geventileerd. Alleen met voldoende frisse lucht kan er een gezond leefklimaat worden gerealiseerd. Daarnaast moet er worden geventileerd om de relatieve luchtvochtigheid laag te houden, dit is belangrijk voor een gezond binnenklimaat. Een lage relatieve luchtvochtigheid betekent dat er per hoeveelheid lucht minder energie nodig is om deze te verwarmen. Bovendien neemt de kans op (inwendige) condensatie en verstikking van onderdelen af naarmate de lucht droger is.
(Permanent) ventileren kan op verschillende manier worden gedaan:
Natuurlijke ventilatie
De eenvoudigste wijze van ventileren is natuurlijke ventilatie, waarbij door natuurlijk drukverschil tussen binnen- en buitenlucht de woning in en uit wordt getransporteerd. Dit kan bijvoorbeeld door ventilatieroosters, die niet noodzakelijkerwijs in ramen of kozijnen hoeven te worden aangebracht. Afhankelijk van de situatie ter plaatse kunnen ventilatieopeningen ook in de gevel of het dak worden aangebracht.
Mechanische ventilatie
Mechanische ventilatie is meestal een systeem waarbij de binnenlucht wordt afgezogen, terwijl de toevoer van verse lucht plaatsvindt als gevolg van de onderdruk die is gecreëerd door de mechanische afzuiging. Meestal wordt er een centrale ventilatiebox aangebracht (bijvoorbeeld op zolder), die de lucht middels kanalen uit toilet, badkamer, keuken en eventueel een berging afzuigt. De verse buitenlucht komt in de woonkamer en slaapkamers binnen. De hoeveelheid ventilatielucht kan met een meerstandenschakelaar centraal worden geregeld.
Ook een systeem waarbij de lucht juist geforceerd (mechanisch middels een ventilatiebox) naar binnen wordt gebracht is denkbaar. In dit geval komt de verse lucht binnen in de verblijfsruimten zoals woonkamer en slaapkamer. Door overdruk via roosters/kanalen in de sanitaire ruimen, keuken en eventueel berging wordt er lucht afgevoerd. Dit systeem kan men ook onder mechanisch ventileren scharen. De hoeveelheid ventilatielucht kan ook hier met een meerstandenschakelaar centraal worden geregeld.
Gebalanceerde ventilatie is een systeem waarbij via inblaasroosters de juiste hoeveelheid verse lucht wordt toegevoerd in de woonkamer en slaapkamers. De afvoer vindt plaats in de keuken, het toilet, de badkamer en eventueel de berging. De warmte van de afgezogen lucht wordt met een warmtewisselaar overgedragen aan de verse buitenlucht, zodat er voorverwarmde lucht de woning in wordt geblazen. Er wordt op deze manier energie bespaard voor het verwarmen van de woning. Dit systeem wordt ook wel warmteterugwinning of WTW genoemd. De hoeveelheid ventilatielucht kan met een meerstandenschakelaar worden geregeld. Voor een goede werking wordt er bij dit systeem geen gebruik gemaakt van ventilatieroosters in de gevel, maar veelal van aanzuig- en uitblaaskanalen via het dak. Met te openen ramen is het altijd mogelijk om de woning extra te ventileren indien nodig. In de zomer is er vaak een mogelijkheid van een bypass in de warmtewisselaar, waardoor de binnenlucht niet meer wordt voorverwarmd. Dit is om extra opwarmen van het pand te voorkomen.
Een variant van gebalanceerde ventilatie is een systeem dat gebruik maakt van ruimteventilatoren. Het principe is daarbij gelijk als hierboven omschreven, maar de lucht wordt decentraal per ruimte aan- en afgevoerd. In deze situatie kan er wel sprake zijn van ventilatieroosters in de gevel.
Ventilatieroosters hoeven niet noodzakelijkerwijs in het raam of kozijn te worden aangebracht. Er zijn situaties denkbaar waarbij er minder of geen monumentale onderdelen worden aangetast, wanneer er wordt gekozen voor ventilatie anders dan via de ramen of kozijnen. Afhankelijk van de situatie ter plaatse (zoals aantasting van monumentale onderdelen) kunnen ventilatieopeningen ook in de gevel of het dak worden aangebracht. Het is van belang dat ventilatieroosters en -voorzieningen altijd ter beoordeling van de commissie Welstand & Erfgoed worden aangebracht.
Bij mechanische ventilatie of een WTW-systeem kan de hoeveelheid ventilatielucht met behulp van een meerstandenschakelaar centraal worden geregeld. Het is gebruikelijk om deze schakelaar in de keuken aan te brengen, zodat tijdens het koken de ventilator op een hogere stand gezet kan worden. Een extra schakelaar in de badkamer behoort ook tot de mogelijkheden om de ventilatie tijdelijk op maximaal vermogen te zetten en zodoende waterdamp ontstaan door douchen en baden snel af te voeren.