Geschiedenis van de gemeente

Het gebied van Maasland was voor het begin van onze jaartelling al bewoond. Bij opgravingen o.a. in de Foppenpolder en in de Duifpolder, zijn bewoningsresten van deze vroege bewoners, ijzertijdboeren, aangetroffen.
Talrijke aardewerkvondsten uit de Romeinse tijd wijzen op een vrij intensieve bewoning in deze streek.
Rond 275 na Chr. verdwijnt deze bewoning, gelijktijdig met de Romeinse bezetting. De daarop volgende periode is, wat bewoningssporen betreft, vrij duister. Uit archiefgegevens is bekend, dat zich kort na 700 hier een nieuwe bevolking heeft gevestigd, waarschijnlijk van Friese afkomst. Zij kwamen voorgoed onder gezag van de Frankische koningen, die hun gebied naar het noorden uitbreidden.
Maasland werd een koningsdomein, later in leen gegeven aan grafelijke families. Het moerassige gebied moet in die periode zijn ontwaterd en ontgonnen. Dit ontgonnen gebied, een Frankische hoeve, omvatte niet de hele huidige gemeente, maar omstreeks 1000 ha. land, gelegen tussen de rivier en de Vlaardingse vaart, die in 1083 nog Sciplede heette.

In 985 gaf koning Otto III aan graaf Dirk II het domein Maasland in volle eigendom, dat dus een grafelijk domein werd. De graaf wees later het terrein van het huidige Maasland aan om daar een kerk te bouwen. In 1241 schonk graaf Willem II het patronaatsrecht (benoemingsrecht) van deze kerk aan de Ridderlijke Duitsche Orde, Balije van Utrecht. ( De Duitsche Orde is één van de grote geestelijke ridderorden die tijdens de kruistochten in 1191 is gesticht. De orde bestaat nog steeds en is gevestigd in Utrecht.)

In 1243 schonk Diederik van Coldenhove al zijn bezittingen in de Oude Campspolder, waartoe ook een stenen huis behoorde, aan de Ridderlijke Duitsche Orde. Deze Orde vestigde in dat versterkte huis een commanderij ( Commanderij is de benaming waarmee in de geestelijke ridderorden de residentie van de commandeur (overste) werd aangeduid. Het terrein nabij de Herenlaan is thans beschermd en als archeologisch monument opgenomen op de Rijksmonumentenlijst.) waarin de commandeur van Maasland met zijn staf ging wonen en de bezittingen beheerde. Gravin Mathilde, de echtgenote van graaf Floris IV, kreeg het Maaslandse domein als bron van inkomsten door haar man aangewezen.

In 1365 kreeg de Ridderlijke Duitsche Orde toestemming zich te vestigen in het grafelijk huis achter de kerk van Maasland, dat graaf Floris V waarschijnlijk had laten bouwen.
De funderingen van dit complex zijn in 1968 opgegraven en het kort na 1555 gebouwde zomerhuis is nog steeds aanwezig.
Na 1378 was er een afzonderlijke rentmeester, zodat de Maaslandse commanderij van de Duitsche Orde een grotere zelfstandigheid had gekregen. De commanderij was doorgaans bewoond door: een ridderbroeder, drie priesters, een knecht en twee dienstmeiden.

Maasland kende in de middeleeuwen enkele versterkte huizen. Hiertoe behoorden o.a. het in de Dijkpolder gelegen ’’Huis te Velde’’ en het ’’Slot de Houve’’, waarop in de 14e eeuw de adellijke families Van de Velde en Van der Hoeve woonden. Verder bevond zich aan de Burgerdijkseweg het versterkte huis Boekesteijn waarvan men ter plaatse nog altijd een restant van de omgrachting terug vindt. In de loop der eeuwen verdwenen veel van zulke huizen of burchten. Tegenwoordig vinden we meestal op de oude plaats een boerderij terug. Elders o.a. langs de Burgerdijkseweg duiden ophogingen in het terrein erop, dat daar bewoning, heeft plaats gevonden. Ook zijn bij opgravingen in de Kralingerpolder en in de Duifpolder verschillende oude woonplaatsen uit de Romeinse tijd en de Middeleeuwen aangetoond.

Uit een in 1494 gehouden enquête blijkt dat Maasland toen een aanzienlijk dorp was met 250 haardsteden. Landbouw en veeteelt waren de belangrijkste middelen van bestaan. Een derde deel van de bevolking hield zich bezig met de visserij en met vervoer, zowel met schepen als met wagens. Tijdens het begin van de tachtigjarige oorlog werden in deze streken veel vernielingen aangericht zowel door Spaanse troepen als door de geuzen. Kort na de inname van Den Briel op 1 april 1572 staken de watergeuzen de Maas over en gingen plunderend door het Westland. Ook in de Maaslandse kerk werden vernielingen aangericht en boerderijen geplunderd. Om het beleg van Leiden door de Spanjaarden te breken, liet Willem van Oranje in 1574 de dijken doorsteken. Veel mensen, ook uit Maasland vluchtten toen naar veiliger oorden. Het duurde jaren voordat de polders weer drooggemalen en bewoonbaar waren.

Omstreeks 1600 begon de herbouw en opbloei goed op gang te komen. De directe oorlogsdreiging was toen in deze omgeving voorbij. Hoewel Maasland in het algemeen een welvarend dorp was, deden zich van tijd tot tijd ernstige rampen voor o.a. door besmettelijke ziekten en grote branden. De meeste huizen waren van hout en hadden rieten daken. Veeziekten, wateroverlast en slechte oogsten konden soms jarenlang bittere armoede betekenen.

Toen in 1795 de Bataafs Republiek in de plaats kwam van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, was het in Maasland ook gedaan met het aloude ambachtsbestuur, dat werd uitgeoefend door schout en schepenen. Het gemeentebestuur vergaderde in een bovenzaal van de dorpsherberg De Pynas tot 1874, toen het gemeentehuis in gebruik werd genomen.

Het grondgebied van Maasland is in de loop der tijden aanzienlijk ingekrompen, o.a. door de afscheiding van Schipluiden in 1570 en Maeslantsluys, thans Maassluis, in 1614. In 1747 telt Maasland ongeveer 1400 inwoners. In het jaar 1888 telt men bijna 2600 inwoners in de gemeente Maasland, die dan een oppervlakte heeft van 3767 ha.

’’De Nederlandsche Stad en Dorpbeschrijver’’ van Bakker en Van Ollefen (18e eeuw) vermeldt van Maasland o.a. dat het een bezienswaardige plaats is ’’omtrent twee uren gaans ten westen der stad Delft, vanwaar men behalve langs het water de Gaag over bijzonder goede wegen op het dorp komt.

Er is een druk verkeer, zowel van veer- als andere vaartuigen, alsmede van een groot aantal rijtuigen die het dorp passeren van Amsterdam, ’s-Gravenhage en andere plaatsen, naar Hellevoetsluis en elders, wat aan het dorp een goed voordeel verschaft. De aangenaamheid van de ligging wordt nog zeer vermeerderd door de landerijen, die zeer vruchtdragend zijn. De reisgelegenheden zijn in Maasland zeer gemakkelijk met de veerschuit’’.

In 1991 heeft de viering van 750 jaar Ridderlijke Duitsche Orde in Maasland plaatsgevonden.

Den Hoorn is het grootste dorp van Midden-Delfland. De naam Dijkshoorn komt in 1317 voor in de rekeningen van de graaf van Holland. Den Hoorn oftewel Dijkshoorn was toen een deel van de Hof van Delft, een grafelijk bezit. Dit werd in ongeveer 1100 gesticht. De kern van de Hof van Delft kreeg in 1246 stadsrechten en groeide uit tot de stad Delft. Het omliggende gebied was bekend als het ambacht Hof van Delft. In 1817 werd dit ambacht een gemeente, die in 1921 weer werd opgeheven. Enkele delen, namelijk Den Hoorn, ‘t Woudt en Abtswoude, kwamen toen bij de toenmalige gemeente Schipluiden.

De groei van Den Hoorn is maar zeer langzaam gegaan. Volgens de gegevens van de Tiende Penning van 1561 lagen er toen nog maar zeventien woningen langs de Dijkshoornseweg, drie aan de oostzijde en veertien aan de kant van de Lookwatering. In de 19de eeuw werden de raadsvergaderingen van de gemeente Hof van Delft in het oude Rechthuis gehouden. Dit was toen een herberg en is tegenwoordig een Chinees restaurant.

Al in 1700 lagen langs de Dijkshoornse- en Noordhoornseweg veel boomgaarden en moestuinen. Deze hebben zich langzamerhand uitgebreid en ontwikkeld. Tot eind 19de eeuw waren appelen, peren en bessen, sla, bloemkool en stokbonen de belangrijkste producten. Na 1900 brak een bloeiperiode aan voor de tuinbouw, door de introductie van platglas en glazen kassen.

Van het schilderachtige dorpje ‘t Woudt is bekend dat het in 1277 al bestond. In dat jaar gaf Floris V de parochianen van ‘t Woudt het recht om de eigen pastoor voor te dragen. Dit was een belangrijk voorrecht dat maar zelden werd verleend. ‘t Woudt telde in 1561 al twee boerderijen, negen kleine huisjes, een herberg, een pastorie en een kosterswoning. Het unieke is, dat dit aantal in de loop der tijden nauwelijks is veranderd. Op oude kaarten is te zien dat het patroon van de bebouwing tot op de dag van vandaag gelijk is gebleven.

‘t Woudt had ook een school, die zo'n goede naam had, dat niet alleen de Woudtse jeugd, maar ook kinderen van elders er naar toe kwamen. Het achterhuis van de huidige kosterswoning deed tot 1874 dienst als school.

Groeneveld was oorspronkelijk een heerlijkheid van het adellijke geslacht Van Wassenaar. Vanaf het begin van de 14de eeuw waren de Heren van Groeneveld eigenaar van het gebied. Sindsdien draagt het hun naam. Zij bewoonden een kasteeltje, dat in 1429 is verwoest. In de 18de eeuw stond in deze heerlijkheid nog de buitenplaats Hofzicht. De Groeneveldse molen, gebouwd in 1719, is de enige van vele watermolens die in Schipluiden is overgebleven.